Akciğer Kanseri

AKCİĞER KANSERİ TARAMASI NEDEN ve KİMLERE ÖNERİLİR?

Akciğer kanseri dünyada her iki cinste kanserden ölümlerin en sık nedenidir. AC kanserini daha erken, tedavi edilebilir aşamada teşhis etmek amacıyla etkin tarama programları önerilmektedir. Böylece erken tanı konarak kansere bağlı ölümde azalmaya vesile olunabilir.

20 Avrupa Birliği üyesi devlet ile Norveç’te halen devam eden AC kanseri tarama programları bulunmaktadır. Ayrıca Hırvatistan ve Birleşik krallıkta ulusal düşük doz bt tarama programı yürütülmektedir . İngiltere tarama programındaki verilerin ışığında, tarama kapsamındaki kişilerde 10 yıllık takipte AC kanseri mortalitesinin erkeklerde % 26 , heri iki cinste % 33 oranında azaldığı tespit edilmiştir. Tanı konmuş olan Evre 1 a kanser hastalarının % 90 ‘ ına tarama ile , sadece % 10’ una ise tarama dışında tanı konmuştur. Evre 1 ‘de tanı konan AC kanseri hastalarında 5 yıllık yaşam süresi % 70 iken , evre 3 ‘te tanı konanlarda ise bu oran % 20 ‘ye kadar düşmektedir. Bu veriler tarama programının kıymetini göstermektedir.

Düşük doz BT tabanlı AC kanserı taraması için önerilen grup, 20 paket / yıl sigara içicisi olmak , 55-74 yaş aralığında olma hali olarak tanımlanmıştır.

AC kanseri tarama programı özellikleri ve tarama sonrası takip önerileri

AC kanserini daha erken, tedavi edilebilir aşamada teşhis etmek amacıyla etkin tarama programları önerilmektedir. Taramaya dahil edilen katılımcıları doğru ve yeterince bilgilendirmek önemlidir. Bunun için kaynak ve bilgi materyalleri sağlanmalıdır. Taramada tespit edilemeyebilecek patolojıler konusunda katılımcılar bılgı sahıbı yapılmalıdır.

Tarama maksatlı Fransa ve Polonya’da mobil araçlarla düşük doz BT imkanı hastalara sunulabilmektedir. Çekilen düşük doz BT’ lerin doğru okunması ve raporlanması önem arzeder .Bu aşamada bilgisayar destekli cihazlara yapay zekayı entegre etmek pulmoner nodüllerin tespiti , segmentasyonu, malignite riski ve nodülün ardışık ölçümlerini kolay ve doğru yapmayı sağlamaktadır . Taramada düşük doz BT programları aralıklı olarak güncellenmelidir. Elde edılen verıler uygun şekilde işlenmeli ve saklanmalıdır. Tarama dahilindeki hastalar için geri çağırım ve hatırlatma sistemleri kurulmalıdır. Bt bulgusu olarak; atipik AC kisti varlığı ( duvar kalınlığı artmış ve duvar nodülaritesi olan kist) , tarama ile saptanan nodülün boyutunda büyüme – çoğalma olması ayrıca morfolojisinde değişiklik saptanması halinde ileri tetkik ve bıyopsi gerekliliği oluşur. İyi huylu tümörleri taklit eden primer AC kanserlerinin de görülebildiği göz ardı edilmemelidir. Tarama programlarına sigara bırakma programları da entegre edılmesi sonuçların başarısını daha da artırır. Otörler tarama programına dahil etmenin gereklilik arzetmediği düşünülen yaşlı populasyon ile eşlik eden komorbıd hastalıgı olanların tarama dışı bırakılabileceğini savunmaktadır. Sağlıklı günler dilerim.

Uzm. Dr. SERAP KET ALKAN

Sessiz İlerleyen Tehlike – Erken Tanı, Hayat Kurtarır

Akciğer Kanseri Nedir?

Akciğer kanseri, akciğer dokusundaki hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla oluşan, hem erkeklerde hem kadınlarda en sık görülen ve en ölümcül kanser türlerinden biridir.
Erken evrede belirti vermeyebilir, bu da tanının çoğu zaman ileri evrelerde konulmasına neden olur.

Tüm akciğer kanserleri aynı değildir. Yapısal olarak iki ana gruba ayrılır:

• Küçük hücreli akciğer kanseri (SCLC): Hızlı yayılma eğilimindedir, genellikle sigarayla doğrudan ilişkilidir.

• Küçük hücreli dışı akciğer kanseri (NSCLC): Daha yavaş ilerler, tedavi şansı daha yüksektir.

Nedenleri ve Risk Faktörleri

En büyük risk faktörü sigara kullanımıdır.

Ancak sigara içmeyen bireylerde de çevresel ve genetik etkenlerle gelişebilir.

Diğer risk faktörleri:

• Pasif içicilik

• Asbest ve radon gazı maruziyeti

• Hava kirliliği

• Ailede akciğer kanseri öyküsü

• Uzun süreli akciğer hastalıkları (KOAH, fibrozis)

Belirtiler Nelerdir?

Akciğer kanseri genellikle geç belirti verdiği için dikkatli olunması gerekir.
Aşağıdaki şikayetler varsa detaylı bir değerlendirme yapılmalıdır:

• Geçmeyen kuru ya da balgamlı öksürük

• Balgamda kan görülmesi

• Nefes darlığı

• Göğüs ağrısı

• İştahsızlık, açıklanamayan kilo kaybı

• Yorgunluk, halsizlik

• Ses kısıklığı

• Tekrarlayan zatürre veya bronşit atakları

Bu belirtiler başka hastalıklarla karıştırılabilir. Ancak özellikle uzun süreli ve açıklanamayan şikayetler varsa uzman görüşü şarttır.

Tanı Süreci

Tanı koymak için birden fazla yönteme başvurulur:

• Akciğer grafisi ve toraks BT (bilgisayarlı tomografi)

• PET-CT (yayılımı ve evreyi belirlemek için)

• Balgam sitolojisi

• Bronkoskopi (kamera ile akciğer içi görüntüleme ve biyopsi)

• İnce iğne aspirasyon biyopsisi veya cerrahi biyopsi

Bu testlerle hem tümörün varlığı hem de evresi netleştirilir. Evreleme, tedavi planının belirlenmesinde kritik rol oynar.

Tedavi Seçenekleri

Tedavi, kanserin türü, evresi, tutulum alanları ve hastanın genel sağlık durumu dikkate alınarak kişiye özel planlanır.

1. Cerrahi Müdahale

Erken evrede tümör tamamen çıkarılabiliyorsa en etkili yöntemdir. Lobektomi (akciğerin bir lobunun alınması) en sık uygulanan yöntemdir.

2. Kemoterapi

İleri evrelerde ya da cerrahiye uygun olmayan hastalarda, tümör hücrelerinin büyümesini durdurmak için kullanılır.

3. Radyoterapi

Tümörün bulunduğu bölgeye odaklı ışın tedavisidir. Bazı durumlarda palyatif amaçla da uygulanabilir.

4. Hedefe Yönelik Tedaviler

Tümör hücrelerinin genetik yapısına göre belirlenen ilaçlarla yapılan özel tedavilerdir. Yan etkileri kemoterapiye göre daha az olabilir.

5. İmmünoterapi

Bağışıklık sistemini tümöre karşı aktif hale getiren yenilikçi bir tedavi yöntemidir. Uygun hastalarda uzun süreli kontrol sağlayabilir.

Erken Tanı Neden Önemlidir?

Akciğer kanserinde erken tanı, hayatta kalma oranını doğrudan etkiler.
Erken evrede tanı alan hastalarda 5 yıllık sağkalım oranı %60’lara kadar çıkabilirken, ileri evrelerde bu oran %5’in altına düşebilir.

Özellikle yüksek risk grubundaki bireylerde (örneğin 50 yaş üstü sigara içenlerde) düzenli kontroller ve düşük doz BT taramaları büyük önem taşır.

Yaşam Kalitesi ve Takip

Tedavi sürecinin her aşamasında;

• Nefes kapasitesi

• Beslenme durumu

• Psikolojik destek

• Ağrı yönetimi

• Tedaviye uyum

yakından izlenmelidir.

Tedavi tamamlandıktan sonra belirli aralıklarla kontrol yapılmalı, nüks ve yeni oluşumlar açısından düzenli takip planı oluşturulmalıdır.

Unutmayın: Geç Kalmadan Kontrol Ettirin

Akciğer kanseri sinsi ilerleyen ama erken evrede fark edildiğinde başarıyla tedavi edilebilen bir hastalıktır.
Öksürüğünüz geçmiyorsa, sebebi bilinmeyen nefes darlığı yaşıyorsanız ya da risk grubundaysanız, zaman kaybetmeden uzman desteği alın.