Akciğer Kanseri Taraması: Kimse Ne Zaman ve Nasıl?
Akciğer (AC ) kanseri dünyada her iki cinste de kanserden ölümlerin en sık nedenidir. Ac kanseri taramasının amacı AC kanserini daha erken , tedavi edilebilir aşamalarda teşhis etmektir. Erken tanı ile beraber invaziv tanı prosedürlerinin de azaltılmasıı sağlanabilir . Etkin bir tarama programı ile erken tanı konarak mortalitede (ölümde ) azalmaya vesile olunabilir. 20 Avrupa birliği (AB) üyesi devlet ile Norveçte planlanan ve halen devam eden AC kanseri tarama programları bulunmaktadır. Hırvatistanda 2020 den beri ulusal düşük doz bt tarama programı yürütülmekte olup , Birleşilk krallık yakın zamanda ulusal bır tarama programı başlatmıştır. Çek cumhuriyeti ve Polonya ise ulusal tarama programına geçiş aşamasındadır.
İngiltere tarama programındaki 10 yıllık takipte AC kanseri mortalitesinin her iki cinste % 26 , kadınlarda % 33 oranında azaldığı tespit edilmiştir. Evre 1 a tanısı alan hastaların % 90 ına tarama ile % 10 una ise tarama dışı tanı konmuştur. Evre 1 tanı konan AC kanseri hastalarında 5 yıllık yaşam süresi % 70 iken , evre 3 te tanı konanlarda % 20 ‘ye kadar düşmektedir.
Kalite güvenceli, güncellenmiş ve yapılandırılmış düşük doz BT tabanlı AC kanserı taraması için önerilen hasta grubu, 20 paket / yıl sigara içicisi olmak , 55-74 yaş aralığında olma hali , 10-15 yıl öncesine kadar sigara içiciliği halinin olması olarak tanımlanmıştır.
AC kanseri tarama programı katılımcıları için katılımcılara kaynak ve bilgi materyalleri sağlanmalı . Taramada tespit edılemyen AC ca konusunda katılımcılar bılgı sahıbı yapılmalıdır. Fransa ve Polonya’da mobil araçlarla düşük doz CT tarama imkanı hastalara sunulabilmektedir. Çekilen düşük doz BT lerin doğru okunması ve raporlanması önemlidir. Bu aşamada bilgisayar destekli cihazlara yapay zekayı entegre etmek pulmoner nodüllerin tespiti , segmentasyonu, malignite riski ve nodülün ardışık ölçümlerini kolay ve doğru yapmayı sağlar . Düşük doz CT programları aralıklı olarak güncellenmelidir. Taramada elde edılen verıler uygun şekilde işlenmeli ve saklanmalıdır. Tarama dahilindeki hastalar için geri çağırım ve hatırlatma sistemleri kurulmalıdır. Atipik AC kisti varlığı ( duvar kalınlığı artmış ve duvar nodülaritesi olan kist) , tarama ile saptanan nodülün boyutunda büyüme ,- çoğalma olması , ayrıca morfolojisinde değişiklik saptanması ile tarama sonrası PET- BT ve biyopsiyi gerektirebilen durumlar olabilir. İyi huylu tümörleri taklit eden primer AC kanserlerin de görülebildiği uzmanlar tarafından göz ardı edilmemelidir. Tarama programlarına sigara bırakma programları da entegre edılmelidir.
Tarama programına almanın fayda getirmeyeceği düşünülen yaşlı ve eşlik eden komorbıd hastalıgı olanlar tarama dışı bırakılabilir. Sağlıklı günler dileriz.
UZM. DR. SERAP KET ALKAN